Do quá trình lịch sử di dân trong thời gian giai đoạn 1945 - 1975 từ vùng nông thôn vào thành thị và gia tăng dân số tự nhiên đã hình thành khu dân cư sinh sống trên di tích Thượng Thành, Eo Bầu, Hộ Thành hào và các công trình di tích thuộc Khu vực I Kinh thành Huế.

 

   Hầu hết các hộ dân sinh sống ở đây không được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, đất ở không hợp pháp. Nhiều hộ phải làm nhà trên mặt nước tại các hồ, hào. Vì vậy, nhà ở tại khu vực này không được xây dựng, sửa chữa lớn. Người dân sống ở đây lại chủ yếu là lao động phổ thông nên đời sống khó khăn, đa phần là hộ nghèo, hộ cận nghèo, nhiều thế hệ phải chung sống trong những căn nhà tạm bợ, chật hẹp với điều kiện vệ sinh môi trường không đảm bảo. Điều quan trọng nhất là ảnh hưởng cảnh quan đô thị, xâm phạm nghiêm trọng đến Quần thể di tích Cố đô Huế. Nguyện vọng thiết tha của bà con là sớm được di dời, hỗ trợ tái định cư nhằm ổn định lâu dài, an cư lạc nghiệp, trả lại đất cho di tích.

 

   Dự án di dời dân cư Khu vực 1 Kinh thành Huế gồm 2 giai đoạn. Giai đoạn 1 (2019-2021) hoàn thành di dời, xây dựng khu tái định cư cho trên 3.467 hộ dân; giai đoạn 2 (2022-2025) hoàn thành di dời, xây dựng khu tái định cư cho trên 1.950 hộ dân.

   Trong năm 2021, thành phố Huế tập trung chi trả tiền và giao đất cho các hộ dân để ổn định đời sống, làm thay đổi cuộc sống chật chội, tạm bợ của người dân sống trên đất di tích trước đây. Hàng trăm nhà dân đã hoàn thành khang trang và đưa vào sử dụng. Những khu tái định cư được trang bị đầy đủ hệ thống cơ sở hạ tầng, cây xanh, điện chiếu sáng, đường sá thông thoáng, mở ra nhiều thuận lợi cho cuộc sống người dân. 

   Đến nay, với nỗ lực và quyết tâm cao của Tỉnh, của Thành phố Huế, hơn 3.100 hộ dân thuộc khu vực di tích Thượng Thành, Eo Bầu, hộ Thành hào, tuyến Phòng lộ đã được di dời. Tổng số vốn được bố trí 1.545 tỷ đồng. Tổng số tiền phê duyệt tại các khu vực là 1.176,7 tỷ đồng. Đạt tỷ lệ 76,1% (chưa bao gồm tiền hỗ trợ các hộ bàn giao mặt bằng đúng quy định và phê duyệt bổ sung). Đó là những con số ấn tượng cho một quá trình dài trong gần 3 năm từ 2019-2021 mà các đơn vị, ban ngành trên địa bàn TP Huế đã tích cực triển khai trong giai đoạn 1 của dự án Di dời dân cư khu vực 1 Kinh thành Huế.

   Ở các khu vực Thượng Thành, Eo Bầu, Hộ Thành Hào và Tuyến Phòng Lộ với tổng số hộ 3.616 hộ (1.637 hộ chính, 1.979 hộ phụ), thành phố Huế đã phê duyệt bố trí tái định cư 1.982 lô, tổng số lô đất bố trí 2.395 lô, đã tổ chức bốc thăm nhận đất 1.849 lô, cấp 1.741 giấy phép xây dựng. Số còn lại sẽ tiếp tục hoàn thành ngay trong tháng 10/2021 theo hình thức cuốn chiếu. Số hộ xây dựng nhà ở: 546 lô. Đã nộp hồ sơ cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất 1.057 hồ sơ.

 

   BQL dự án đầu tư xây dựng TP Huế là đơn vị được giao thực hiện đầu tư xây dựng khu tái định cư tại phường Hương Sơ với tổng số 8 dự án hạ tầng kỹ thuật từ khu vực 1 đến khu vực 8, diện tích xây dựng 63,16 hecta. Với thiết kế quy hoạch theo hướng đô thị hiện đại, những ngôi nhà của người dân được xây dựng tuân theo thiết kế mẫu với từng tuyến phố, hướng đến hình thành các khu tái định cư xanh, sạch, sáng.

   Ông Hoàng Thiện – Giám đốc Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng khu vực TP Huế cho biết, Dự án hạ tầng kỹ thuật khu dân cư phía Bắc Hương Sơ phục vụ cho người dân tái định cư  đến nay đã hoàn thành công tác giải phóng mặt bằng khu vực 1, 2, 3, 4, 5, 6 và 7 với tổng quỹ đất 2.489 lô (bao gồm khu quy hoạch Hương Sơ giai đoạn 4). Khu vực 8 đã phê duyệt, chi trả và bàn giao phần diện tích đất nông nghiệp và mồ mả cho chủ đầu tư; phần diện tích đất ở (02 hộ) các đơn vị đang tiếp tục giải quyết hồ sơ trong tháng 10/2021. Đảm bảo quỹ đất để bố trí tái định cư giai đoạn 1 của Dự án di dời dân cư.

   Lãnh đạo tỉnh và TP Huế nhắn nhủ, bà con nơi đây cần ý thức, thực hiện quyền lợi và trách nhiệm công dân để xây dựng Hương Sơ là phường “kiểu mẫu”, đưa Thành phố Huế tiếp tục xứng tầm là đô thị “hạt nhân”, “kiểu mẫu.

 

   Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy Phan Ngọc Thọ nhấn mạnh: Dự án giải phóng mặt bằng khu vực I di tích Kinh thành Huế, tái định cư cho các hộ dân trong Dự án là "cuộc di dân lịch sử" không chỉ riêng của Huế mà còn của cả nước, với sự hỗ trợ, ủng hộ từ Trung ương, sự quyết liệt của Tỉnh, đặc biệt là Thành phố Huế đã giúp giai đoạn 1 của dự án thành công. Từ đó, đáp ứng lòng mong đợi, nguyện vọng và quyền lợi chính đáng của bà con. Đến nay, sau khi di dời đến nơi ở mới – khu dân cư Hương Sơ, bà con được sống trong khu đô thị khang trang, hiện đại, hệ thống hạ tầng, mỹ quan đô thị đảm bảo, tốt hơn hẳn nơi ở cũ. Tỉnh và Thành phố Huế tiếp tục triển khai dự án để sớm đưa bà con tiếp theo đến nơi ở mới.

 

 

   Ông Nguyễn Văn Lộc, lô B25 – khu dân cư Bắc Hương Sơ chia sẻ: “Bao nhiêu năm sống ở khu vực Thượng Thành và thuộc diện quy hoạch nên nhà cửa không được cơi nới, sửa sang nên xuống cấp, dột nát. Vì vậy, khi thành phố Huế có chủ trương bàn giao mặt bằng, gia đình tôi xung phong bàn giao trước, sau đó ra xây dựng nhà ở đây. So với nhà cũ, KDC Bắc Hương Sơ quá hiện đại và thông thoáng với chúng tôi, hệ thống đường giao thông, thoát nước, cây xanh tại đây được xây dựng đồng bộ, tạo điều kiện cho người dân có không gian sinh hoạt, các con có chỗ vui chơi. Thật là vui mừng khôn xiết”.

   “Tết tới đây là cái Tết thứ 02 cả gia đình chúng tôi được sống trong ngôi nhà sau rất nhiều năm chờ đợi. Vui hơn khi bà con xóm giềng ở chỗ cũ nay về chỗ mới cũng gần nhau. Có việc gì chạy qua chạy về, hỗ trợ nhau nên ai cũng thấy vui, ấm lòng. Chúng tôi cám ơn Đảng, Nhà nước, tỉnh và thành phố Huế nhiều lắm” - chị Lê Thị Thuỳ Vân, cư dân Thượng Thành về định cư ở Hương Sơ tâm tình.

 

   Ông Nguyễn Anh Tuấn – Giám đốc Trung tâm Phát triển quỹ đất thành phố Huế cho biết, phát huy những kết quả đạt được, trong giai đoạn 2 (2022 – 2025) của Dự án sẽ có thêm 1.954 hộ dân được di dời khỏi khu vực hồ Học Hải, Khâm Thiên Giám, Xiển Võ Từ, Lục Bộ. Tổng kinh phí để triển khai giai đoạn 2 của dự án là 1.760 tỷ đồng. Các đơn vị thi công cũng đang đẩy mạnh triển khai xây dựng hạ tầng các khu tái định cư 8,9,10 ở phường Hương Sơ, thành phố Huế để kịp thời tạo nguồn quỹ đất cấp cho các hộ dân thuộc diện di dời ở giai đoạn 2.

   Quá trình thực hiện DA đảm bảo tính dân chủ, công khai minh bạch, rõ ràng; đảm bảo chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư (TĐC) đúng người, đúng đối tượng, đúng theo khung chính sách đã được Chính phủ phê duyệt và theo các quy định, khung chính sách hiện hành, đảm bảo tối đa quyền lợi chính đáng của người dân trong diện di dời, ổn định cuộc sống về lâu dài.

      Phát huy giá trị di sản

 

   Dự án Di dời dân cư, giải phóng mặt bằng khu vực 1 di tích Kinh thành Huế thuộc Quần thể di tích Cố đô Huế là một trong những dự án lớn, trọng điểm của tỉnh. Với những kết quả quan trọng đạt được trong giai đoạn 1 cộng với nguồn lực hỗ trợ của Trung ương, Thừa Thiên Huế đang phấn đấu thực hiện tốt giai đoạn 2 của dự án nhằm tạo điều kiện sống tốt nhất cho người dân cũng như phát huy giá trị di sản văn hóa Huế, góp phần vào quá trình hồi sinh diện mạo bề thế của Quần thể di tích Cố đô Huế trong tương lai. Đáp ứng, phấn đấu theo Nghị quyết số 54 của Bộ Chính trị về “Xây dựng và phát triển tỉnh Thừa Thiên Huế đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045” với mục tiêu xây dựng Thừa Thiên Huế trở thành thành phố trực thuộc Trung ương vào năm 2025 trên nền tảng bảo tồn, phát huy giá trị di sản Cố đô và bản sắc văn hóa Huế; đề nghị cơ chế, chính sách đặc thù với hướng xây dựng Thừa Thiên Huế trở thành Thành phố di sản trực thuộc Trung ương, của khu vực và thế giới được đưa ra bàn tại Kỳ họp thứ 2 Quốc Hội khóa XV đang diễn ra…